Oefening 1 – Toets

Wat is de beweging/stroming?

De schoonheid is het belangrijkst. De esthetiek is belangrijk en ethische normen niet. Dit is het lárt pour lárt-beginsel.

Wat is de beweging/stroming?

De schrijver noteert vooral subjectieve indrukken. Hij gebruikt daarvoor veel bijvoeglijke naamwoorden, nieuwe woorden en samenstellingen.

Wat is de beweging/stroming?

De kunstenaar probeert de zeer individuele indrukken te verwoorden. Dat gebeurt door emoties te verklanken, maar dat leidt vaak tot onbegrijpelijke taaluitingen, vervreemding en raadselachtigheid.

Wat is de beweging/stroming?

Deze stroming ontstond doordat men vanuit de psychologie de geaardheid van de mens ging bestuderen en men een verklaring voor verschijnselen in de werkelijkheid zoekt/geeft. Erfelijkheid en milieu worden onderwerp van studie. Deze zouden het wezen van de mens bepalen.

Wat is de beweging/stroming?

Gitanas
Soledad Allegro
Zij vliegt en loopt, het tengere, bleeke kind.
Kortgerokt; het been glijdend in den kleinen voet, de lichtblauwe kousen omspannend het tengere been.
En hoog heft zij den bleeken glanzigen arm en ratelend, rinkelend in hare hand, gaat op en neer de tambourien.
En zij vliegt naar de andere zij van het tooneel, hoog opspartelend in de lucht met het gerinkel van den tambourien. Zij wibbelt en trippelt fijn en zacht, en gauw en gauw.
En weer òp komt ze en wiegelt in de ijle lucht, met haar lijf kronkelend vlug en vlug.
Wèg werpt ze den tambourien en grijpt hare vaalgroene rokken met de vingertoppen, bekijkend gebogen aandachtig hare voeten, den rechtsche en dan den linksche, en wibbelt ze en trippelt ze dóór, zacht en zacht.
Naar de ándere zij schiet ze heen als een vogel, het lichte wicht, en hoog spartelt ze in de ijle lucht op en neer, heffend den glanzigen witten arm.
En haar fijn kopje bleek en teer, gaat op en neer.
Haar zwarte haren springen en dartelen, haar rokjes deinen en wiegelen, haar lichaam gaat buigen, draaien en wentelen, zonder moeite, licht en licht.
En op den grond gaat ze liggen lang uitgestrekt in een momentane rust.
Dansen en rhytmen – Frans Erens (1893)

Wat is de beweging/stroming?

De maaier.
In de schaduw, met de knokige voeten naar de wilgensloot, tusschen zijn al hooi-wordende zwaaien, lag hij in zijn volle lengte, recht als een dooie. Op den stoppelgrond hij rustte in al zijn mest- en aard-sombere kleêren, jas, broek en vest; zijn klompen uitgesloft bij zijn beenen stonden, de groote teenen zich wrongen door de zwarte ruigte van zijn kousen. Zijn rechterarm strekte slap bijzijen ’t stijve lijf, maar van zijn linker drukte de knuist geknepen bij de losse das-slippen, tegen het plankige vest aan, dat hoog was toegeknoopt om de vrees voor de tocht die den slaap besluipt. En zijn verfomfaaide zon-hoed, vernieuwd met wat verf, ondoordringbaar besmeerd en waar een touwtje als versiersel om rondging, overluifelde zijn neêre oogleên, stutte op den sterken driehoek van zijn neus, enkel zoo het forsche kinnebak bloot latend van zijn hoofd, dat tot over de ooren verzonken lag in een kussentje hooi. Versold wat, stak ’t vragerig op aan den draderigen nek, doezig van zweet, als overtogen met afwezigheid, en er de mond uit de grauwing der baardstoppels pruilde in een verstevene kauwing, een kring als getrokken in natte leem leek, die telkens vuriger werd overspeeld van zon uit de spichtige wilgeblâren.
In het slootwater versliep zich de hemel, diep, blauw; droomen sterrelooze zomernacht tusschen de dag-gloeiingen van het blanke kroos. Een eend kwetterde, slobberde onder den walkant, soms was er een geluidje daar dat ook een bootje met de roeiriem maakt. Een rottige geur doorsiepelde verkwikkend heel dit uitgezochte plekje bij den dam en d’overgang naar de
boerderij onder den dijk, omschommelde er de heete hooiwalmen van uit het wijde maailand.
Uit Feesten van Jac. van Looy

Wat is de beweging/stroming?

Wel besefte hij flauw, dat al zijn heerlike sentiementen en mooie voornemens waren uitgewist, als op het strand vestingen van kinderen door een vloedgolf van de zee; wel siste ’t telkens tussen zijn opeengeklemde tanden door: gemeen kreatuur, gemeen kreatuur; maar op welke wijze hij haar in woorden of daden zou aantonen, dat hij haar nu doorzag en de lage genotzucht kende, die, als liefde vermomd, al, wat er goed en edel in zijn ziel was overgebleven, voor immer had verstikt, bevuild, gedood, geen ogenblik was hij in staat zich daar helder rekenschap van te geven.
Terwijl hij zijn eenzaam ‘déjeuner’ gebruikte, kwam ’t ook weer in hem op, dat hij veel wijzer zou handelen door eenvoudig heen te gaan en nooit meer iets van zich te laten horen; maar gelijk iets onweerstaanbaars hem naar dat dienee had gedreven, dreef nu ook iets onweerstaanbaars hem naar Irma’s woning heen.
Fragment uit Nagelaten bekentenis van Marcellus Emants

Wat is de beweging/stroming?

Daar ligt dat water – dat schitterende water.
Zie hoe het schittert, het schitterspreekt, schittertrompettert in de lucht
in de donzige gonzige fijne satijne lucht –
dat droogzilvere opzwemmende water
in dat rondomblauwe dronkkoude dronkdiepe water,
’t is een zee bleek sprekend schuim
een woordenmond in het ruim
schreeuwende door de gonswind naar het hemelruim,
dat streefwater, dat geerwater, dat wilwelwater,
Fragment Verzen van Herman Gorter

Wat is de beweging/stroming?

Wij willen Holland hoog opstooten midden in de vaart der volken. Ik zeg dit niet zoo maar ‘dichterlijk’ weg, maar ik zeg het precies zoo als ik het bedoel. Zoo als eens Griekenland was, zoo als Italië in de Renaissance, zoo als wij zelf eenigszins in de zeventiende eeuw, zoo willen wij het kleine land maken. Het grieft ons buitenlanders altijd van Engeland, Frankrijk en Duitschland te hooren spreken, wij willen een schittering scheppen, die hun oogen verglanst tot bewondering, wij willen hen doen knielen voor de heerlijke kleurendampen uit het waterige land. Want bij God, bij God, daar zal een hartstocht en een geestesstorm wezen, zoo als zelfs de ouden van dagen het nog nooit hebben gezien. Wij zijn menchen, begrijpt gij dat, suffe broekjes van de vorige generatie, wij zijn menschen met groote, diepe, heftige aandoeningen; wij schrijven onze zielen op vellen papier, ze worden gedrukt, ze komen uit, -en op allerlei stille kamers in nauwe straten, die gij niet weet, worden wij gelezen, en overal in de stad en het land ontstaan bewonderingen, en leven menschen, die aandachtig beginnen te lezen aan hun tafels, met een ernstig gezicht.
Komt dan op ons af, kudde buffels van de middelmatigheid, eigelijk zijt gij toch geen buffels, gij zijt over rekstokken hangende lappendekens, opgevuld met den wezenlozen wind van uw ‘gevoel van eigenwaarde’. Wij nemen u en hangen u op aan de touwtjes van onze voorden-gek-houderij. Daar hangt gij dan, vellen zonder leven. Tusschenbeiden als het donker is zien wij u nog aan voor spoken, zoo als wij u daar hebben opgeborgen op de vliering van onzen geest, maar telkens komt de dag weêr, en wij zien, dat wij zonder vrees kunnen zijn.
Lodewijk van Deyssel

Wat is de beweging/stroming?

Stort, o arbeiders, u diep in de zee
Stort, o arbeiders, u diep in de zee
der wereld, hebt de menschheid lief, meer dan
u zelf, uw vrouw, uw kindren. Hebt de menschheid
lief, en het socialisme dat er in komt.
Geeft u daaraan met heel uw ziel, uw hart:
Wilt daarom leven en wilt daarom sterven.
Bedenkt: van u hangt ’t af of de wereld wordt
Vrij.
Stort u daarom midden diep in de zee
der wereld.
Herman Gorter

Wat is de beweging/stroming?

Kunst staat los van elk maatschappelijk nut. De wereld is chaotisch en een weerslag van een andere wereld. Dagelijkse dingen zijn symbolen voor iets van een hogere orde.

Wat is de beweging/stroming?

en al de blinking en het vergezicht,
van hemel en van aarde, akkerzwart,
stralende waters, heggen, het verward
beweeg van menschen, die naar buiten komen,
ploegpaarden langs den weg, de oude boomen
voor huis en hof en over hen de glans
der daggeboort, de diepe hemeltrans
met schitterzon, wereld en ruim heelal:
het is bevat in dit klein trilkristal.
Derde stofe gedicht “Regen’ van J.H. Leopold