Oefening 3- Literaire genres

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

VEEL menschen zijn deughdelijck, soo langh zy onder het kruys en verdruckinghe leven: maer als de Roede van den eers is, soo worden zy luy in den dienste Goods. Ghelijck een Drijf-tol, die niet meer gheslaghen of ghegispt en wort, die valt haest in onmacht ende blijft ligghen. Roemer Visscher – Sinnepoppen

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

Want, Alva, willende t’allen prijze met den tienden en twintigsten penning deur, liet geen ding ongeproefd, om die schattingen in te voeren. En opdat hij niet schene slechts zijn eigen hoofd te volgen, verzocht aan enige, voornemelijk uitheemse luiden van letteren, dien ’s Lands gelegenheid bewust was, zij zouden hunne inzichten op deze stof bij geschrift stellen; en verwachtte niet anders dan ’t smakelijkst voor zijn oren. Derhalve, om ’t spits af te bijten, neemt hij voor, het van den hoofden af, namelijk tot Brussel, en in zijn jegenwoordigheid, te beginnen. De burgers, te zwak om zich regelrecht daartegens te kanten, verzoeken ’t door een ommeweg, sluiten winkels en kramen, en zeggen niet te koop te hebben, noch te dienvolgens enigen tol schuldig te zijn. Waardoor, nocht bier nocht brood om geld te bekomen wezende; gaat de kreet alomme op, en de stad het onderste boven. Hij, wanende zich machtig, om alles met voeten te treden, besluit een goed deel der voorbarigsten, in hun eige deuren te doen hangen; opdat de anderen, verschrikt van zo fel en ijlend’ een strengheid, met de gewoonlijke oefening hunner neringe voortvoeren. En was de beul nu gelast om zeventien stroppen, met ladders van tien of twaalf voeten, waardig te maken; het krijgsvolk in ’t geweer; Don Frederik ten huize van Viglius, om de vonnissen te sluiten; als de tijding komt, dat de Geuzen den Briel bemachtigd hebben.

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

Gesprek tussen een vreemdeling en de echo van de kerk waar Oldenbarnevelt begraven ligt.
Vr. Wie luistren om de vraag eens vreemdelings te horen?
K. Oren.
Vr. Wie stopt ‘s Lands Voorspraak hier de mond met deze steen?
K. Eén.
Vr. Mauritius? Wat kon de Landvoogd dus verstoren?
K. Toren.
Vr. Zo heeft hij om verraad hem ‘t leven afgesneên?
K. Neen.
Vr. Was ‘t om de vrijheid dan met kracht op ‘t hert te treden?
K. Reden.
Vr. Wat mist al ‘t Vaderland bij ‘t korten van die draad?
K. Raad.
Vr. En brak men meer dan ‘t Recht der vrijgevochten steden?
K. Eden.
Vr. Wat baart dit, nu elk voelt hoe veel zijn dood ons schaadt?
K. Haat.
Vr. Wat moet men doen, die met de Dwingland t’samenzweren?
K. Weren.
Vr. Zou dan hun hoogmoed haast verwelken, als het gras?
K. Ras.
Vr. Wat zal men Barnevelt, die ‘t juk zocht af te keren?
K. Eren.
Vr. Wat wordt de Dwingeland die ‘t recht te machtig was?
K. As.

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

WIP*
Dirk was ter wip verwezen
en liet niet enen traan;
Hij zei: ‘Wat zoud’ ik vrezen?
’t Is met een wip* gedaan.’
* WIP = galg
* wip = snel

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

UITVAERT VAN MIJN DOCHTERKEN

De felle Doot, die nu geen wit magh zien,
Verschoont de grijze liên.
Zij zit omhoogh, en mickt met haren schicht
Op het onnozel wicht,
En lacht, wanneer, in ’t scheien,
De droeve moeders schreien.
Zij zagh ’er een, dat wuft en onbestuurt,
De vreught was van de buurt,
En, vlugh te voet, in ’t slingertouwtje sprong;
Of zoet Fiane zong
En huppelde, in het reitje
Om ’t lieve lodderaitje:
Of dreef, gevolght van eenen wackren troep,
Den rinckelenden hoep
De straten door: of schaterde op een schop:
Of speelde met de pop,
Het voorspel van de dagen,
Die d’eerste vreught verjagen.

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

Op Amsterdam
Het IJ en d’Amstel voên de hoofdstad van Europe,
gekroond tot keizerin, des nabuurs steun en hope;
Amstelredam die ’t hoofd verheft aan ’s hemels as
en schiet, op Pluto’s borst, haar wortels door ’t moeras.
5 Wat waat’ren worden niet beschaduwd door haar zeilen?
Op welke markten gaat zij niet haar waren veilen?
Wat volken ziet ze niet beschijnen door de maan,
zij die zelf wetten stelt den gansen oceaan?
Zij breidt haar vleugels uit door aanwas veler zielen
10 en sleept de wereld in met overladen kielen.
De welvaart stut haar staat, zolang de aanzienlijkheid
des raads gewetensdwang zijn boze wil ontzeit.
• voên = bevoorraden
• ’s hemels as = de top van de hemel
• op Pluto’s borst = diep in de aarde

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

‘T EN IS DE BLONDHEID NIET…
‘t En is de blondheid niet van uw gestruiveld haar,
‘t En is uw voorhoofd niet, zo machtig opgerezen,
‘t En is uw winkbrauw niet, noch uwen mond geprezen
En vieriglijk aanbeen van zo menig minnaar,
‘t En zijn uw lipkens niet die elkeen voorwaar
Wonden als ‘t hen gelieft en wederom genezen,
‘t En zijn uw deugden niet, noch uw bevallig wezen
Noch het toov’rig gelaat dat in u schijnt eenpaar,
‘t En zijn uw wangen niet, met purperrood begoten,
‘t En zijn die perels niet in uwen mond gesloten
‘t En is uw tale niet, nochtans als honig zoet,
Maar ‘t geen dat mijn jeugd als een blad doet verdrogen
En mijn jonkjarig hart van binnen branden doet,
En is anderzins niet dan ‘t raaisel van uw ogen.
Justus de Harduwijn
uit: De weerliicke liefde tot Roose-mond

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

Ze zijn omringd door een zo grote schare professorale definities, conclusies, consequenties, uitdrukkelijke en stilzwijgende stellingen, beschikken over zo’n massa uitwijkmogelijkheden dat, ook al zouden ze nog zo in Vulcanus’ netten verstrikt raken, ze toch zouden ontkomen door hun fijne nuances waarmee ze alle knopen zo gemakkelijk doorhakken, dat de scherpe bijl van Tenes het niet kan verbeteren; zozeer wemelen ze van pas bedachte woordjes en wonderbaarlijke uitdrukkingen”

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

ROEMERS KEUR
Elk een vraagt: Roemer, hoe komt het bij,
Dat gij nog geen wijf hebt aan uw zij? —
Gij wilt te veel keurs* hebben, wat u geschiedt;
Neen, de keurs* moet uit, of ik en wil ze niet.

* keurs 1 = keuze
* keurs 2 = nauw sluitend kledingstuk om bovenlijf, corset

Literaire genres in de zestiende en zeventiende eeuw – Welk genre is hier gebruikt?

Het leven van Pieter Brueghel, uytnemende Schilder van Brueghel. Met desen Franckert gingh Brueghel dickwils buyten by den Boeren, ter Kermis, en ter Bruyloft, vercleedt in Boeren cleeren, en gaven giften als ander, versierende van Bruydts oft Bruydgoms bestandt oft volck te wesen. Hier hadde Brueghel zijn vermaeck, dat wesen der Boeren, in eten, drincken, dansen, springen, vryagien, en ander kodden te sien, welck dingen hy dan seer cluchtigh en aerdigh wist met den verwen nae te bootsen, soo wel in Water als Oly-verwe, want hy van beyden seer uytnemende was van handelinghe. Dese Boeren en Boerinnen op zijn kempsche en anders wist hy oock seer eyghentlijck te cleeden, en dat Boerigh dom wesen seer natuerlijck aen te wijsen, in dansen, gaen, en staen, oft ander actien. Hy was wonder vast in zijn stellingen, en handelde seer suyver en aerdigh met de Pen, makende veel ghesichtkens nae t’leven.